Sinds mensenheugenis is de energie van rivieren, beken en van de wind ingezet voor
menselijke activiteiten. In Nederland bewezen windmolens hun nut bij bemaling en
inpoldering van laag gelegen terrein. Ook in ons land werden windmolens gebruikt om graan
te malen.
Water is nog altijd de meest gebruikte vorm van duurzame energie. De winning van
waterkracht vereist water om turbines te laten werken die elektriciteit voortbrengen. Het
water wordt opgeslagen in reservoirs, zodat de aanvoer van energie niet afhankelijk is van
de schommelingen van het weer.
Wind en Golven.
Windmolens zijn heel gevoelig voor veranderingen in het weer. Zo kwam het dat op het
platteland ten tijde van de elektrificatie slechts in afgelegen gebieden windenergie werd
toegepast. Dankzij de introductie van nieuwe technieken is windenergie de laatste jaren de
meest economische en duurzame energiebron geworden in winderige streken op aarde. Grote
aantallen windmolens voorzien van enorme horizontale en verticale assen worden momenteel
getest in Groot-Brittannië, Frankrijk, Californië en Denemarken. Ook in ons land wordt
de moderne windmolen beperkt uitgetest.
Een van windenergie afgeleide vorm van elektriciteitswinning is getijdenstroom die
turbines aandrijft en die momenteel aan de oceaankusten van Groot-Brittanië, Noorwegen en
Hawaï wordt gebruikt. Gegevens van deze proeven tonen de technische uitvoerbaarheid van
deze vorm van energieproductie aan, maaruit economisch oogpunt is ze nog niet
levensvatbaar. Desondanks kan getijdenstroom voor de bewoners van afgelegen eilanden op
winderige plekken een economisch aantrekkelijke en betrouwbare bron van elektriciteit
worden.
Zonneënergie.
Bij helder weer is de energie van de zon een directe bron van warmte die bovendien snel in
elektriciteit kan worden omgezet. Op zonovergoten plekken op aarde leveren zonnepanelen op
grote schaal warm water voor particulier gebruik. De directe omzetting van zonlicht in
elektriciteit door zonnepanelen voorziet al geruime tijd in de stroomvoorziening van
ruimtesatellieten en kleinen elektrische apparaten, zoals rekenmachines. Er zijn al heel
wat prototypes gebouwd van voertuigen en kleine vliegtuigjes op zonneënergie. Op dit
moment zijn ze van nu voor de ontwikkeling van nieuwe technologieën, maar nog ongeschikt
als nieuwe vormen van vervoer.
Schepen en Vliegtuigen.
Zeilvaart komt niet meer in aanmerking voor een rol in de koopvaardij, maar weer en wind
zijn zeker van belang bij het uitzetten van vaar- en vliegroutes. Weervoorspellingen
stellen de grote vaart in staat de routes zo te kiezen dat tegenwind en zware zeegang
vermeden worden. Wellicht wordt de afstand langer, maar met een gunstige wind en een kalme
zee kan de reistijd met wel 10% verkort worden. De piloot in de burgerluchtvaart wordt
eveneens geïnformeerd over harde wind hoog in de atmosfeer, straalstroom, geheten die hij kan benutten of juist
ontwijken om sneller te vliegen.
Het Effect op het Milieu.
Duurzame energiebronnen zijn minder vervuilend dan krachtcentrales die stoken met fossiele
brandstoffen en ook verlossen ze ons van kernafval, maar helemaal probleemloos zijn ze
niet. Met name waterkrachtcentrales zijn het onderwerp van groeiende bezorgdheid. De
stuwmeren die ontstaan door overstroming van uitgestrekte gebieden verstoren het
biologisch evenwicht en verdrijven de bevolking. Op de duur zullen de ondergelopen
gebieden verzilten en blijft stroomafwaarts de afzetting van vruchtbaar rivierslib uit,
wat nadelig is voor de overige organismen uit de voedselketen.
De grote aantallen windmolens die nodig zijn om een flink aandeel in de
elektriciteitsvoorziening te leveren kunnen het uitzicht bederven en gevaar voor vogels
opleveren die in open terrein jagen, zoals haviken en adelaars.
Centrales die werken op getijdenstroom doen ook pijn aan de ogen en bedreigen de
ecologische waarde van de naburige kustlijn, terwijl zonnepanelen in woestijnen het
klimaat ter plaatse kunnen veranderen.
De nadelen van wind- en zonneënergie en getijdenstroom vallen grotendeels in het niet in
vergelijking met de voorspelde gevolgen van de opwarming van de aarde door het gebruik van
fossiele brandstoffen of de veiligheidsrisico's van kerncentrales.
Naar het begin van deze pagina.